Status prawny i regulacje
Samozatrudnienie a kodeks pracy to dwa różne światy regulowane przez odmienne przepisy. Osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą (samozatrudniona) nie podlega pod Kodeks Pracy. Jej działalność regulowana jest przede wszystkim przez ustawę o swobodzie działalności gospodarczej oraz przepisy podatkowe i ZUS. Pracownik zatrudniony na umowę o pracę podlega pod ochronę Kodeksu Pracy, który szczegółowo określa jego prawa i obowiązki. To fundament różnic między tymi dwoma formami aktywności zawodowej.
Niezależność i kontrola
Jedną z fundamentalnych różnic jest stopień niezależności. Samozatrudniony działa niezależnie, sam decyduje o sposobie wykonywania zadań, czasie pracy i lokalizacji. Może swobodnie wybierać klientów i projekty. Pracownik na etacie podlega ścisłemu kierownictwu pracodawcy, który kontroluje jego pracę i narzuca konkretne obowiązki wynikające z zakresu stanowiska. Ta swoboda, jaką daje samozatrudnienie, jest często głównym argumentem przemawiającym za tą formą działalności.
Odpowiedzialność i ryzyko
Osoba prowadząca działalność gospodarczą ponosi pełną odpowiedzialność za swoje działania, w tym finansową. Jest odpowiedzialna za zobowiązania wobec kontrahentów, ZUS-u i Urzędu Skarbowego. Ryzyko związane z prowadzeniem działalności, np. brak zleceń, spoczywa w całości na samozatrudnionym. Pracownik na umowie o pracę ponosi ograniczoną odpowiedzialność, a ryzyko finansowe leży po stronie pracodawcy.
Prawo do urlopu i zwolnienia lekarskiego
Kodeks Pracy gwarantuje pracownikom prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego oraz zwolnienia lekarskiego (L4). Samozatrudnieni nie mają takiego prawa, chyba że dobrowolnie opłacają składki na ubezpieczenie chorobowe, które uprawnia do zasiłku chorobowego. Jednak zasiłek ten nie jest pełnopłatny jak wynagrodzenie za czas choroby w przypadku umowy o pracę. Brak płatnego urlopu i choroby to istotna niedogodność w samozatrudnieniu.
Składki ZUS i podatki
Osoba na etacie ma odprowadzane składki ZUS przez pracodawcę, a zaliczkę na podatek dochodowy pobiera się z jej wynagrodzenia. Samozatrudniony sam opłaca składki ZUS i odprowadza zaliczki na podatek dochodowy. Koszt prowadzenia działalności, szczególnie w początkowym okresie, może być wysoki, ale samozatrudniony może skorzystać z preferencyjnych stawek ZUS przez pierwsze dwa lata działalności, a także odliczać koszty uzyskania przychodów, co obniża podstawę opodatkowania.
Bezpieczeństwo zatrudnienia
Umowa o pracę, szczególnie ta na czas nieokreślony, zapewnia pracownikowi pewne bezpieczeństwo zatrudnienia. Pracodawca musi spełnić określone warunki, aby zwolnić pracownika. Osoba prowadząca samozatrudnienie nie ma takiej ochrony. Relacja z klientem opiera się na umowie, którą można rozwiązać zgodnie z jej warunkami, a utrata klienta oznacza utratę dochodu.
Różne formy współpracy
Warto dodać, że istnieją różne formy współpracy między firmami a samozatrudnionymi, które starają się częściowo niwelować różnice między etatem a działalnością gospodarczą. Mowa tu o kontraktach B2B, gdzie obie strony są przedsiębiorcami i same negocjują warunki współpracy. Jednak nawet w takim przypadku, samozatrudniony nie zyskuje praw wynikających z Kodeksu Pracy.
Dodaj komentarz